Ukrayna’daki savaş, 2014 yılında Kırım’ın ilhakıyla başlayan ve 2022’de Rusya’nın tam ölçekli işgaliyle yeni bir boyut kazanan uzun soluklu bir krizdir. Bu çatışma, sadece iki ülkenin toprak bütünlüğü ve egemenliğiyle sınırlı kalmayıp, Avrupa ve küresel güvenlik mimarisi üzerinde kalıcı etkiler yaratmaktadır. Tarihsel olarak Ukrayna, Avrupa ile Rusya arasında stratejik bir köprü işlevi görmüş ve coğrafi konumu nedeniyle hem Doğu hem de Batı’nın ilgisini çekmiştir. Moskova’da bu savaşta özellikle Ukrayna’nın doğu ve güney bölgelerine odaklanmaktadır. Donbas, Luhansk, Donetsk, Zaporijya ve Herson gibi bölgeler, Rusya açısından yalnızca askeri ve stratejik öneme sahip değildir; bu alanlar ekonomik kaynaklar, ulaşım hatları ve enerji altyapısı açısından da kritik değere sahiptir. Özellikle Donbas bölgesindeki sanayi altyapısı, Rusya’nın ekonomik hesaplamalarında uzun vadeli bir araç olarak öne çıkmaktadır. Kırım ve Herson hattı ise Karadeniz’e doğrudan erişim sağlayarak Moskova’nın hem askeri hem de deniz ticareti stratejilerini güvence altına almasına olanak vermektedir. Rusya’nın bu bölgeleri talep etmesindeki temel niyet, Ukrayna’nın Batı ile entegrasyonunu sınırlamak ve NATO’nun doğuya doğru genişlemesini engellemektir. Bu talepler, Moskova’nın güvenlik doktrini ile jeopolitik hedeflerinin birleşiminden doğmakta ve işgal stratejisini meşrulaştırma amacı taşımaktadır. Dolayısıyla Rusya’nın amaçları sadece anlık askeri kazanımlar değil, uzun vadeli bölgesel kontrol ve siyasi nüfuzun kalıcı hâle getirilmesidir. Bu durum, Ukrayna’nın sahadaki direnci ve Batı’nın sağladığı destekle karşı karşıya gelen Moskova için hem bir meydan okuma hem de stratejik bir risk oluşturmaktadır.
Son dönemde, ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında yapılan görüşmeler, savaşın olası sonuçları açısından kritik bir dönemeçtir. Trump, savaşın uzamasının hem ABD hem de Avrupa açısından ekonomik ve stratejik maliyetler yarattığını vurgulamış ve çatışmayı bir an önce sona erdirme ihtiyacını dile getirmiştir. Trump bu süreçte pragmatik bir yaklaşımla, Ukrayna’nın belirli toprak tavizlerini kabul etmesinin savaşın bitirilmesi adına zorunlu bir koşul olduğunu ve bu tavizlerin Ukrayna’nın bağımsızlığını tamamen kaybetmesini engelleyecek bir denge unsuru olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiş, sürecin sadece müzakere ve diplomasi ile çözülebileceğini savunmuştur. Bu yaklaşım, Trump’ın savaşı bitirme odaklı stratejisini ortaya koyarken, Ukrayna lideri Zelenski’nin baskı altında olduğu bir durumu da gözler önüne sermektedir. Zira Zelenski, savaşın sürdürülebilir bir barışla sona ermesi için Moskova’nın taleplerini en azından kısmen karşılamak zorunda kalmaktadır. Bu durum, hem iç politikada hem de uluslararası arenada büyük bir diplomatik hassasiyet gerektirmektedir. Beyaz Saray’da yapılan toplantılarda, ABD Başkanı ve Avrupa liderleri, Ukrayna krizine dair ortak değerlendirmeler yapmıştır. Liderler, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü koruma ve Rusya’nın genişleme taleplerini sınırlama konusunda temkinli bir tutum benimsemişlerdir. AB liderleri, Moskova’nın taleplerine karşı temkinli bir duruş sergilerken, Ukrayna’ya verilen desteğin devam etmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Bu açıklamalar, taraflar arasındaki diplomatik dengeyi ve savaşın çözümüne dair belirsizlikleri açıkça ortaya koymaktadır.
Ukrayna için bu durum, savaşın nasıl sona ereceği konusunda kritik bir karar aşamasını temsil etmektedir. Zelenski ve yönetimi, Moskova’nın taleplerini tamamen reddetmenin savaşın uzamasına yol açacağını göz önünde bulundurarak, sınırlı tavizler vermeyi düşünmektedir. Bu tavizler, özellikle Donbas ve Herson bölgelerindeki kontrolün kısmen Rusya’ya bırakılması veya uzun vadeli yönetim haklarının paylaşılması biçiminde olabilir. Ancak bu süreç, ülke içinde ciddi siyasi ve toplumsal tartışmaları da beraberinde getirmektedir; halkın bir kısmı toprak kayıplarını kabul etmekte zorlanmakta ve hükümete karşı güvensizlik beslemektedir. Dolayısıyla Ukrayna lideri, kendisini iç ve dış politika adına önemli bir karar alma zorunluluğu altında bulmuştur.
Krizin enerji ve ekonomik boyut, çatışmanın çözümünde belirleyici bir faktör olarak öne çıkmaktadır. Ukrayna’nın doğu ve güney bölgeleri, enerji üretimi, ulaşım hatları ve sanayi altyapısı açısından stratejik öneme sahiptir. Moskova’nın kontrolünde olması durumunda, Rusya hem enerji ihracatı ve ticaret yollarını güvence altına alacak hem de Batı’ya karşı pazarlık gücünü artıracaktır. Bu nedenle, hem ABD hem de AB liderleri, diplomatik müzakerelerde bu bölgelerin durumunu dikkatle izlemekte ve Ukrayna’nın direncini destekleyecek stratejiler geliştirmektedir. Liderlerin temkinli açıklamaları, çatışmanın çözümünün hassas bir dengeye dayandığını göstermektedir.
Sonuç olarak, Rusya-Ukrayna savaşı, bölgesel ve küresel dengeleri yeniden şekillendiren çok boyutlu bir kriz olarak devam etmektedir. Rusya’nın talep ettiği bölgeler, askeri, ekonomik ve diplomatik açıdan kritik öneme sahip olup, Moskova’nın uzun vadeli stratejilerinin merkezinde yer alırken, savaşın kaderini; Trump’ın savaşı bir an önce bitirmeye yönelik pragmatik yaklaşımı, Zelenski’nin minimum toprak kaybı isteği ve AB liderlerinin sürece temkinli yaklaşımı belirleyecektir.
About the Author
